อรรถกถาอโยฆรจริยาที่ 3

พึงทราบวินิจฉัยในอรรถกถาอโยฆรจริยาที่ 3 ดังต่อไปนี้. บทว่า
อโยฆรมฺหิ สํวฑฺโฒ คือเจริญแล้วในเรือนทำด้วยเหล็กทั้งหมดใหญ่ ทำ
4 เหลี่ยมเพื่อป้องกันอมนุษย์และอันตราย. บทว่า นาเมนาสิ อโยฆโร
เพราะความเป็นผู้เกิดและเจริญในเรือนเหล็ก จึงปรากฏชื่อว่า อโยฆร-
กุมาร.
ความโดยย่อมีว่า ในกาลนั้น ในอัตภาพก่อนทางพระอัครมเหสีของ
พระเจ้ากาสี หญิงร่วมสามี ตั้งความปรารถนาว่า เราพึงกินบุตรที่เกิดแล้ว ๆ
ของเจ้า แล้วเกิดในกำเนิดนางยักษิณี ครั้นได้โอกาสในการที่อัครมเหสีนั้น
ประสูติ จึงกินพระโอรสเสีย 2 ครั้ง. แต่ในครั้งที่ 3 พระโพธิสัตว์ทรงถือ
ปฏิสนธิในพระครรภ์ของพระอัครมเหสีนั้น. พระราชาทรงปรึกษากับพวก
มนุษย์ว่า นางยักษิณีตนหนึ่งกินโอรสที่เกิดแล้วของพระเทวี. เราควรทำ
อย่างไรดี เมื่อพวกมนุษย์ทูลว่า ธรรมดาอมนุษย์ย่อมกลัวเรือนเหล็ก จึง
รับสั่งให้ช่างเหล็กสร้างเรือนเหล็กใหญ่เป็นโรง 4 เหลี่ยม ด้วยเครื่องปรุง
เรือนทั้งหมดสำเร็จด้วยเหล็ก ตั้งแต่เสาเป็นต้นให้สำเร็จ แล้วทรงให้พระ-
เทวีซึ่งทรงพระครรภ์แก่ ประทับอยู่ ณ เรือนเหล็กนั้น. พระเทวีประสูติ
พระโอรสมีบุญลักษณะดี ณ เรือนเหล็กนั้น. ขนาดเพระนามว่า อโยฆร-
กุมาร. พระราชาทรงให้พระกุมารนั้น แก้พวกแม่นมจัดการอารักขาใหญ่โต